สรุปผลการดำเนินงาน TO BE NUMBER ONE

ชมรม To Be Number One

วิสัยทัศน์ของชุมชนนาสะเม็ง

                 มุ่งสร้างสรรค์ให้เยาวชนนาสะเม็งรักความสะอาด  ยิ้ม  ไหว้ทักทาย   เพียบพร้อมด้านคุณธรรม  นำประชาธิปไตย  ห่างไกลยาเสพติด  ดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข

พันธกิจของฝ่ายกิจกรรม

                 1. ส่งเสริมและพัฒนาบุคลิกภาพและความประพฤติของนักเรียน เยาวชนให้อยู่ในระเบียบวินัยของโรงเรียนและกฎของชุมชน

                 2. ปลูกฝังด้านคุณธรรม  จริยธรรม  และประชาธิปไตยให้นักเรียน เยาวชนนำ ไปใช้ในชีวิตประจำวันและในสังคมอย่างมีความสุข

                 3. ส่งเสริมความเป็นผู้นำ  ความสามารถตามศักยภาพของแต่ละบุคคล

คนสามวัยนาสะเม็ง ร่วมสร้างสุข.....

โดย เทอด ณ นาสะเม็ง
อ.ดอนตาล จ.มุกดาหาร

เยาวชนนาสะเม็ง ร่วมเสริมสร้างกิจกรรมเพื่อป้องกันภัยสารเสพติด

ประชุมคณะกรรมการ รพ.สต.นาสะเม็ง

Context Based Learning

โครงการสนับสนุนการสร้างความเข้มแข็งทางสุขภาพโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน ด้วยกระบวนการ

การจัดการเรียนโดยใช้บริบทเป็นฐาน : Context Based Learning 

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนาสะเม็ง อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร

หลักการและเหตุผล

                   ระบบบริการปฐมภูมิ คือ หัวใจของระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ถ้าอ่อนแอ จะทำให้ทั้งระบบไร้ประสิทธิภาพ การจัดการระบบบริการปฐมภูมิให้มีคุณภาพและประสิทธิภาพ ต้องอาศัยทั้งศาสตร์ด้านการแพทย์ และศาสตร์ทางด้านสังคมจิตวิทยา ที่เหมาะสมกับบริบท ซึ่งผู้นำการจัดการระบบบริการปฐมภูมิ คือ แกนหลักในการขับเคลื่อนระบบ เพื่อพัฒนาบุคลากรที่เป็นผู้นำการจัดการเครือข่ายหน่วยบริการปฐมภูมิ โดยเน้นรูปแบบการเรียนรู้ที่ใช้ในหน่วยบริการปฐมภูมิและเครือข่ายเป็นฐาน            ( Learning at the Workplace) เพื่อเสริมยุทธศาสตร์การปฏิรูประบบสาธารณสุขในประเทศไทย

                   การพัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเป็นยุทธศาสตร์สำคัญในการปฏิรูประบบสาธารณสุขหรือระบบสุขภาพตามนโยบายของรัฐบาล ภายใต้แนวคิด “ ชุมชนเป็นเจ้าของสุขภาวะชุมชน”  ดังนั้น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล จะต้องปรับบทบาทของผู้ให้บริการแบบตั้งรับ หรือชี้นำสุขภาพของประชาชนมาเป็นผู้ให้ข้อมูลและทำหน้าที่เชื่อมประสานภาคส่วนต่าง ๆ ของชุมชนเข้ามาดำเนินงานร่วมกันผลักดันให้เกิดการสร้างสุขภาพให้มากขึ้น ลดภาวการณ์เจ็บป่วย ควบคุมสิ่งแวดล้อมรอบตัวให้เกิดสมดุลแห่งสุขภาพชุมชน ประชาชน ชุมชน ภาคีเครือข่ายทั้งภาครัฐและท้องถิ่น มีส่วนร่วมอย่างเข้มแข็งในการดำเนินการพัฒนา ขับเคลื่อนพลังชุมชนร่วมกันอย่างต่อเนื่อง เกิดเป็นระบบสุขภาพสุขภาพชุมชนที่ครอบคลุมถึง ความกินดี พอดีอยู่ดี ความอยู่เย็นเป็นสุขและความมั่นคงในชีวิตได้อย่างยั่งยืนและถือเป็นการดำเนินงานโดยยึดหลักการกระจายอำนาจอย่างแท้จริง และเพื่อให้การพัฒนาระบบสุขภาพชุมชนมีรูปธรรม และมีการพัฒนาด้านการจัดการสุขภาพรูปแบบใหม่ด้วยภูมิปัญญาและการรวมพลังชุมชนในท้องถิ่น เสริมสร้างศักยภาพในการตัดสินใจต่อการจัดการปัญหาที่กระทบต่อสุขภาพของตนเองได้มากขึ้น สนับสนุนการสร้างนวัตกรรมสุขภาพชุมชน โดยผ่านกลไกโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเพื่อสนับสนุนประชาชน ชุมชน คณะกรรมการ รพ.สต.และภาคีเครือข่าย ร่วมใช้พลังความคิดและภูมิปัญญาท้องถิ่นในการส่งเสริมป้องกันและจัดการสุขภาพของประชาชน เอื้อให้โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลสามารถพัฒนาด้านการบริการรักษาพยาบาลได้อย่างมีคุณภาพ ให้ระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิโดยรวมเกิดประสิทธิภาพ และพัฒนาให้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านสุขภาพแก่ภายในและภายนอกชุมชน 

                  การสร้างสุขภาพในชุมชนโดยใช้กระบวนการเสริมสร้างพลังอำนาจ (Empowerment) เป็นการพัฒนาศักยภาพของชุมชนสู่การพึ่งพาตนเองด้านสุขภาพ โดยที่บุคลากรทางสุขภาพมีบทบาท สำคัญในการสนับสนุนและกระตุ้นให้ชุมชนเกิดการเรียนรู้ มีความตระหนักต่อการแก้ไขปัญหาสุขภาพและมีความมั่นใจว่าจะสามารถดูแลสุขภาพประชาชนในชุมชนโดยชุมชน การสร้างสุขภาพในชุมชน จะนำมาซึ่งการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพที่เหมาะสมของประชาชน ลดปัจจัยเสี่ยงต่อสุขภาพ ลดปัญหาสุขภาพที่ป้องกันได้ ลดการเกิดโรคเรื้อรังต่างๆ และนำไปสู่สังคมสุขภาวะต่อไป

เป้าหมาย

                  ร่วมสร้างชุมชนสุขภาวะที่มีความเข้มแข็ง ประชาชนสามารถจัดการปัญหาและพึ่งพาตนเองด้านสุขภาพ ประชาชนในชุมชนมีคุณภาพชีวิตที่ดี และการพัฒนาภาวะผู้นำด้านส่งเสริมสุขภาพโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน  ส่งเสริมสนับสนุนภาคีเครือข่ายในท้องถิ่นเรียนรู้เรื่องสุขภาพร่วมกับชุมชนและโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล โรงพยาบาลชุมชนและสำนักงานสาธารณสุขอำเภอ

วัตถุประสงค์

                   1. เพื่อให้เจ้าหน้าที่และเครือข่ายสุขภาพมีศักยภาพในการจัดการเรียนรู้การดูแลสุขภาพด้วยตนเองของชุมชนเพื่อการส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค

                   2. เพื่อให้ภาคีเครือข่าย มีศักยภาพในการสร้างและพัฒนานวัตกรรมสุขภาพของชุมชน

                   3. สรุปบทเรียนการพัฒนาระบบสุขภาพชุมชนในพื้นที่ รพ.สต.นาสะเม็ง

                   4. เพื่อเสริมสร้างพลังอำนาจให้แกนนำชุมชนสามารถจัดกิจกรรมสร้างสุขภาพในชุมชน โดยชุมชน และเพื่อชุมชน

พื้นที่ดำเนินการ

                   1. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนาสะเม็ง

                   2. หมู่ที่ 1,2 บ้านนาสะเม็ง  ตำบลนาสะเม็ง  อำเภอดอนตาล

วิธีดำเนินการ

                   1. ทีม Context Based Learning : CBL  รพ.สต.ร่วมพัฒนาแนวคิดการมีส่วนร่วมของชุมชน

                   2. ดำเนินการทำงานในพื้นที่ตามบริบท รวมทั้งจัดกิจกรรมบริการตามหลักเวชศาสตร์ครอบครัว

                   3. ดำเนินงานเพื่อพัฒนาระบบบริการ ดังนี้

                       3.1  รพ.สต.มีการสำรวจความต้องการพัฒนาตนเองของเจ้าหน้าที่ 

                       3.2 การวางแผนฝึกปฏิบัติงานในโรงพยาบาล โดยกำหนดจุดฝึก จำนวนเจ้าหน้าที่และระยะเวลาฝึก  โดยช่วงแรกจะเน้นเรื่องการรักษาพยาบาล 

                       3.3 การประชุมวิชาการกันเองโดย รพ.สต. และการให้ รพ.สต.ร่วมประชุมวิชาการกับโรงพยาบาล  

                       3.4. การให้คำปรึกษาโดยแพทย์และพยาบาลแก่เจ้าหน้าที่ รพ.สต. ผ่านระบบโทรศัพท์มือถือ  การเรียนรู้ แบบนี้มีข้อตกลงเบื้องต้น คืออ้างอิงทฤษฎีการเรียนรู้แบบผู้ใหญ่ (Adult learning) ให้ผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง เรียนเพื่อทำงาน แรก ๆ โรงพยาบาลจะจัดให้ก่อน ถ้าผู้เรียนประเมินว่าไม่ดี ก็จะปรับให้

                   4. ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้

งบประมาณ

                   สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดมุกดาหาร  ภายใต้โครงการสนับสนุนการสร้างความเข้มแข็งทางสุขภาพโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนและโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล  จำนวน 100,000.- บาท   ( หนึ่งแสนบาทถ้วน.-)

ตัวชี้วัดความสำเร็จ

                   1. มีนวัตกรรมสุขภาพชุมชนระดับชุมชนภายใต้การมีส่วนร่วมของประชาชน

                   2. มีกลไกการดำเนินงานพัฒนาระบบสุขภาพชุมชนระหว่างหน่วยงาน ในทุกระดับ

                   3. มีต้นแบบการพัฒนาบุคลากร รพ.สต.โดยใช้ชุมชนเป็นฐานการเรียนรู้

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

                   1. เกิดชุมชนเข้มแข็งด้านการพัฒนาการมีส่วนร่วมในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลในการจัดระบบสุขภาพชุมชนที่เป็นรูปธรรมและมีความยุ่งยืน

                   2. การบริการสุขภาพปฐมภูมิภายใต้การนำหลักเวชศาสตร์ครอบครัวมาใช้เป็นที่รู้จักและยอมรับจากประชาชน

                   3. มีต้นแบบการพัฒนาบุคลากร รพ.สต.โดยใช้ชุมชนเป็นฐานการเรียนรู้

     

ผู้เสนอโครงการ

(  นางสมร  แคนติ )

ผู้อำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนาสะเม็ง

แนวทางการพัฒนาหมู่บ้านต้นแบบ

แนวทางการพัฒนาหมู่บ้านต้นแบบ

ลดโรคมะเร็ง โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด

                        .................................................................................                                                         

                            

                          1. ทำไม ต้องมีหมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ

                ปัจจุบันคนไทยมีแนวโน้มการเจ็บป่วยและเสียชีวิตจากโรคที่เกิดจากพฤติกรรมการบริโภคที่ไม่เหมาะสม   ปัจจัยเสี่ยงจากสิ่งแวดล้อม และวิถีการดำเนินชีวิต    ได้แก่ โรคมะเร็ง โรคความดันโลหิตสูง   โรคหัวใจและหลอดเลือด  เพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ บางคนเป็นหลายโรคพร้อมกัน  ซึ่งโรคเหล่านี้เป็นโรคที่สามารถป้องกันได้ โดยประชาชนจะต้องใส่ใจและดูแลตนเองด้วยการมีพฤติกรรมการบริโภคที่ถูกต้อง ควบคู่กับการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ  หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่ม ที่มีแอลกอฮอล์และควบคุมความเครียด

                ทั้งนี้กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ โดย กองสุขศึกษาได้น้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในการดูแลสุขภาพ   เพื่อลดอัตราเพิ่มของการเจ็บป่วยด้วยโรคดังกล่าว ด้วยการจัดทำโครงการพัฒนาหมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ ครอบคลุมทั่วประเทศ รวม 152  หมู่บ้าน   โดยการส่งเสริมให้ประชาชนในหมู่บ้านและประชาชน มีการออกกำลังกาย ตามวิถีชีวิต    กินผักและผลไม้สดที่ปลูกเองหรือผักพื้นบ้านที่สามารถหารับประทานได้ง่าย      ตลอดจนมีการจัดปัจจัยแวดล้อมที่เอื้อต่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ   อันจะส่งผลให้ประชาชนมีการสร้างสุขภาพที่ยั่งยืนและมีสุขภาพดีต่อไป          

                                 2. หมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ คืออะไร  

คือ   หมู่บ้านที่ประชาชนมีการออกกำลังกายตามวิถีชีวิตอย่างสม่ำเสมอ สัปดาห์ละอย่างน้อย 3  วัน วันละอย่างน้อย 30 นาที  ร่วมกับการ กินผัก  ผลไม้สด วันละอย่างน้อย 5 ขีด ขึ้นไป (ครึ่งกิโลกรัม) และ

ลดอาหารไขมัน      ภายในหมู่บ้าน มีถนนหรือสถานสำหรับการออกกำลังกาย     ชุมชน/ครัวเรือน มีการปลูกผักปลอดสารพิษกินเอง   และมีแหล่งน้ำที่สามารถใช้ในการเพาะปลูก   ตลอดจนมีสถานที่ในการจัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านสุขภาพอย่างต่อเนื่อง ที่เอื้อต่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพของประชาชน เพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็ง  โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด

                                  3. หมู่บ้านแบบไหน? คือหมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ

            *  เป็นหมู่บ้านที่:

              1. ประชาชนออกกำลังกายสม่ำเสมอ สัปดาห์ละอย่างน้อย 3  วัน

      วันละอย่างน้อย 30 นาที

                 2. ประชาชนกินผัก  ผลไม้สด วันละอย่างน้อย 5 ขีด ขึ้นไป (ครึ่งกิโลกรัม)

                    และลดอาหารไขมัน

            *  เป็นหมู่บ้านที่ :  

                 1.   มีถนนหรือสถานที่สำหรับการออกกำลังกาย                

                 2.   มีการจัดกิจกรรมการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอในหมู่บ้าน  มีการจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมการกินผัก ผลไม้สดและการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

                 3.   มีแหล่งน้ำที่สามารถใช้ในการเพาะปลูก  เช่น สระ  คู   คลอง  หนอง  บึง

                 4.   ครัวเรือน/ชุมชนมีการปลูกผักปลอดสารพิษกินเอง

                 5.   มีแหล่งการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และมีการจัดกิจกรรมการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง

*เป็นหมู่บ้านที่:

  ประชาชน   ผู้นำชุมชน กลุ่ม ชมรม หน่วยงานท้องถิ่น ต่าง ๆ มีส่วนร่วมในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพเพื่อการลดโรค

4. ได้ประโยชน์อะไรจากการเป็นหมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ        

                1. ประชาชนลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็ง  โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด

  2.   สามารถลดภาระค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลของประชาชน

                3.  หมู่บ้านได้รับการประกาศยกย่องให้เป็นหมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ

  4.   หมู่บ้านเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพเพื่อการลดโรคของประชาชน                          

5.  พื้นที่เป้าหมาย

                   หมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ 152 หมู่บ้าน ใน 76  จังหวัด โดยคัดเลือกหมู่บ้านดังนี้

                         1.   เป็นหมู่บ้านในพื้นที่รับผิดชอบของโรงพยาบาลสายใยรักแห่งครอบครัว

                              จำนวน 1 หมู่บ้าน

                           2.   เป็นหมู่บ้านที่มีปัจจัยเอื้อ  คือ มีลานกีฬาหรือถนน สำหรับการออกกำลังกาย            มี พื้นที่และแหล่งน้ำเพื่อการปลูกผักปลอดสารพิษกินเอง  จำนวน 1 หมู่บ้าน

6. เส้นทางสู่หมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ

6.1  ทุกจังหวัดที่เข้าร่วมโครงการและกรุงเทพมหานคร  

                                1.  กำหนดผู้รับผิดชอบ และคัดเลือกหมู่บ้านเข้าร่วมโครงการจังหวัดละ 2 หมู่บ้านตามเกณฑ์การคัดเลือกพื้นที่เป้าหมาย ในข้อ 5

                                2.  จัดทำแผนพัฒนาหมู่บ้านต้นแบบลดโรค  ทั้งนี้โดยยึดหลักการมีส่วนร่วมของหน่วยงานและภาคีเครือข่ายสุขภาพทีเกี่ยวข้อง    อาทิ  เช่น สำนักงานสาธารณสุขจังวัด/อำเภอ และสถานีอนามัยที่รับผิดชอบพื้นที่  ประชาสัมพันธ์จังหวัด  เกษตรอำเภอ  องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น / เทศบาล  /อบจ/อบต  สถานศึกษา  อาสาสมัครสาธารณสุข   กลุ่ม/ชมรมผู้สูงอายุ  ชมรมออกกำลังกาย  ผู้นำชุมชน ฯลฯ ซึ่งอาจจะดำเนินงานในรูปของคณะทำงานหรือคณะกรรมการแล้วแต่ความเหมาะสม  ประกอบด้วยกิจรรมหลักดังนี้

                           2.1  สำรวจสถานการณ์ปัญหาสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมการออกกำลังกายกินผัก ผลไม้สด และอาหารไขมันของประชาชน

                               2.2  กิจกรรมการเรียนรู้ด้านสุขภาพ  เช่น  จัดเวทีประชาคม   จัดประชุม/อบรมจัดนิทรรศการ   ตลาดนัดสุขภาพ  จัดค่ายสุขภาพ

 2.3  จัดให้มีสถานที่/แหล่ง การออกกำลังกาย ปลูกผักปลอดสารพิษ และ

การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของหมู่บ้าน/ชุมชน

2.4                                      กิจกรรมกระตุ้นให้ประชาชนในหมู่บ้านมีการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

สัปดาห์ละอย่างน้อย 3  วัน  วันละอย่างน้อย 30 นาที  กินผัก  ผลไม้สด วันละอย่างน้อย 5 ขีด ขึ้นไป

 (ครึ่งกิโลกรัม) และลดอาหารไขมัน   อาทิเช่น

-  การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อชุมชน ได้แก่  หอกระจายข่าว

วิทยุชุมชน  อาสาสมัครสาธารณสุข  แกนนำชุมชน เยาวชน แผ่นปลิว  ผ้าป้าย

-  จัดกิจกรรมรณรงค์ในชุมชน 

 2.5. เฝ้าระวังพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนด้านการออกกำลังกาย 

กินผัก ผลไม้สด และอาหารไขมัน

2.6.  รายงานผลการดำเนินงานให้แก่สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด

                    3 . ดำเนินการตามแผนการพัฒนาหมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ 

                      4 .  ประสานการใช้ทรัพยากรและสิ่งสนับสนุนการดำเนินงาน พัฒนาหมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ  จากกองสุขศึกษา  กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ   และจากหน่วยงานภาคีเครือข่ายต่าง ๆ  อาทิเช่น สำนักงานสาธารณสุขจังวัด/อำเภอ และสถานีอนามัยที่รับผิดชอบพื้นที่ประชาสัมพันธ์จังหวัด  เกษตรอำเภอ  องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น/ เทศบาล /อบจ /อบต   สถานศึกษา  อาสาสมัครสาธารณสุข  กลุ่ม/ชมรมผู้สูงอายุ  ชมรมออกกำลังกาย  ผู้นำชุมชน ฯลฯ

5.                      ประเมินผลการดำเนินงานพัฒนาหมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ เพื่อเตรียม

หมู่บ้านส่งเข้าประกวด                                     

6.                              ได้รับการประกาศให้เป็นหมู่บ้านต้นแบบลดโรคฯ และเป็นแหล่งแลกเปลี่ยน

เรียนรู้  ศึกษาดูงาน  แก่หมู่บ้าน/ชุมชนอื่น               

แนวทางการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคติดต่อระบบทางเดินอาหารและน้ำ

 

 

แนวทางการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคติดต่อระบบทางเดินอาหารและน้ำ

แบบบูรณาการ จังหวัดมุกดาหาร ปี ๒๕๕๔

การดำเนินงานการ

1.การจัดทีมปฏิบัติงาน   -  ทุกอำเภอมีการจัดตั้งทีมปฏิบัติงานในระดับอำเภอ   ทีม (SRRT)

    การดำเนินการ

1.1 จัดตั้งคณะกรรมการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคอหิวาตกโรคระดับจังหวัด  โดยให้มีการประสานงานระหว่างศูนย์วิชาการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะเทศบาลและ อบต.

1.2 จัดตั้งคณะทำงานป้องกันและควบคุมโรคอหิวาตกโรคระดับอำเภอ เพื่อทำหน้าที่เป็นทีมปฏิบัติงานเฝ้าระวังและควบคุมโรคเชิงรุก

1.3 ประชุมคณะกรรมการและคณะทำงานระดับอำเภอ เพื่อรับทราบแนวทางและรูปแบบ

      การดำเนินงาน 1 ครั้ง ก่อนฤดูกาลระบาด ในช่วงเดือน มกราคม-เมษายน

2. วิเคราะห์ข้อมูลทางระบาดวิทยาเพื่อกำหนดพื้นที่ที่มีโอกาสการเกิดโรคสูง

เกณฑ์มาตรฐาน อำเภอวิเคราะห์และใช้ข้อมูลที่น่าจะเป็นประโยชน์ต่อการกำหนดมาตรการในการป้องกันโรค เช่น

- ร้อยละของผู้ป่วยที่เป็นประชาชนในพื้นที่

- ร้อยละของผู้ป่วยที่เป็นผู้เคลื่อนย้ายมาทำงาน

- สถานที่ซึ่งมักเป็นแหล่งโรคในพื้นที่นั้นๆ เช่น โรงฆ่าสัตว์ ตลาดสด

- ช่วงเวลาที่มักมีผู้ป่วยเกิดขึ้นมาก โดย เฉพาะช่วงเทศกาลต่างๆ โดยเฉพาะเทศกาลสงกรานต์

- อาหารที่เสี่ยงต่อการแพร่โรค เช่น ลาบดิบ  อาหารทะเล  อาหารที่ปรุงจากกะทิ  อาหารสุกๆ ดิบๆ    อื่นๆ

- พฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการติดโรค เช่น ซื้อ/ ปรุงอาหารทิ้งไว้นาน  การเก็บอาหารไว้  นาน นอกตู้เย็น

- เกณฑ์มาตรฐานจากการสำรวจสุขาภิบาลอาหารและสิ่งแวดล้อม

การดำเนินการ

วิเคราะห์หาพื้นที่ /บุคคล/ ปัจจัย ที่เอื้อต่อการระบาดของโรคอหิวาตกโรค

 โดยใช้ข้อมูลแหล่งต่างๆ  เช่น

n    ระบบ รง. ๕๐๖

n    รายงานการสอบสวนโรค

n    ข้อมูลการเฝ้าระวังคุณภาพอาหาร น้ำดื่ม

      ข้อมูลการเฝ้าระวังโรคอุจจาระร่วง เพราะเมื่อจะมีการระบาดของโรคอหิวาตกโรคเกิดขึ้น มักมีผู้ป่วยด้วยโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันเพิ่มขึ้นผิดปกติเพื่อกำหนด พื้นที่/บุคคล ที่เป็นเป้าหมาย และมาตรการป้องกันการระบาดของโรค

๓. เฝ้าระวังคุณภาพน้ำ และสุ่มตรวจหาเชื้อในอาหาร น้ำดื่ม น้ำใช้ ภาชนะและ

     มือผู้ประกอบอาหารจำหน่าย

เกณฑ์มาตรฐาน

-          น้ำดื่มบรรจุขวดและน้ำดื่มเก็บกักในภาชนะ ตรวจไม่พบโคลิฟอร์มแบคทีเรีย

-          น้ำประปา ตรวจพบปริมาณคลอรีนตกค้างไม่น้อยกว่า ๐.๒ ppm.

-    น้ำใช้ที่เป็นน้ำเก็บกักในภาชนะ ตรวจไม่พบโคลิฟอร์มแบคทีเรีย

วิธีการดำเนินงาน

-          ชุมชน เก็บตัวอย่างน้ำดื่ม น้ำใช้  ทุกครั้งที่สำรวจ  โดยใช้  ว 110 /ชุดตรวจหาคลอรีน ในน้ำในช่วงเดือน มกราคม - มีนาคม  ในระบบประปา ทุกขนาด

-          ตลาดสด/แผงลอย/ร้านอาหาร สุ่มเก็บตัวอย่างอาหาร น้ำแข็ง น้ำดื่ม ภาชนะ และมือผู้ประกอบอาหารจำหน่าย ที่สงสัยว่าจะเป็นพาหะนำโรคได้  ทุกครั้งที่สำรวจโดยใช้  ว 110 และ SI-2 ในช่วงเดือน

      มกราคม - พฤษภาคม

๔. สุ่มตรวจอุจจาระหาเชื้อในผู้ปรุงและจำหน่ายอาหาร  และผู้ที่สงสัย/อาหารที่เสี่ยง

     เพื่อค้นหา อาหาร/ผู้ติดเชื้อ อหิวาตกโรค

เกณฑ์มาตรฐาน

n  ผู้ปรุงและจำหน่ายอาหาร ต้องไม่เป็นพาหะนำโรคอหิวาตกโรค

n  ผู้สงสัยเป็นพาหะนำ/ผู้ป่วย โรคอหิวาตกโรค

n  อาหารที่เสี่ยง

เป้าหมาย

-สุ่มตรวจผู้ประกอบการ/บุคคลเสี่ยง โดยการทำ Rectum  Swab / อาหารที่เสี่ยง ดังนี้

          ๑.ผู้ประกอบการเขียงเนื้อ ทุกราย

          ๒.ผู้ประกอบการปรุงและจำหน่ายอาหาร อื่นๆ หรือ บุคคลเสี่ยง ในเขต สถานบริการสาธารณสุขระดับตำบล  อย่างน้อยแห่ง ละ ๕  ตัวอย่าง โรงพยาบาลชุมชน อย่างน้อย รพ.ละ ๑๐ ตัวอย่าง

          ๓.อาหารที่เสี่ยง เช่น อาหารที่มีแมลงวันตอม  อาหารสำเร็จรูป  อาหารที่ทำจากกะทิ  อาหารทะเล   อาหารประเภทหมัก เป็นต้น   สถานบริการสาธารณสุขระดับตำบล อย่างน้อยแห่ง ละ  ๒   ตัวอย่าง      โรงพยาบาล อย่างน้อย รพ. ละ ๓  ตัวอย่าง  โดยเก็บใน Carry  Blair และเก็บรักษาไว้ที่อุณหภูมิ ๒-๘ ^.c

ระยะเวลาดำเนินการ  1.เก็บตัวอย่างในช่วง  มกราคม - มีนาคม  ๒๕๕๔

                          2.ส่งตัวอย่างในช่วงมกราคม - มีนาคม ๒๕๕๔  โดย สสอ.รวบรวม ส่ง สสจ.

                            3.ดำเนินการควบคุมและป้องกันโรค  หลังทราบผลการตรวจ

๕.เฝ้าระวังผู้ป่วยโรคอหิวาตกโรคในสถานบริการ

เกณฑ์มาตรฐาน

          - ทำ RSC ในผู้ป่วยนอก (OPD) ร้อยละ ๑๐

          - ทำ RSC ในผู้ป่วยใน  (IPD) ร้อยละ ๑๐๐

          - รพ.สต.เก็บ RSC ในผู้ป่วย Watery   Diarrhea ทุกราย

กรณีผู้ป่วยมีอาการคล้ายโรคอหิวาตกโรคทุกรายทีมแพทย์ต้องรายงานให้ที SRRT และห้องตรวจปฏิบัติการทราบเพื่อออกสอบสวนโรคทันที

๖. จัดเตรียมเวชภัณฑ์ เคมีภัณฑ์และวัสดุอุปกรณ์ให้พร้อมสำหรับสนับสนุนการป้องกันและควบคุมโรค

เกณฑ์มาตรฐาน

          - เวชภัณฑ์ ได้แก่ ORS, Tetracycline

          - เคมีภัณฑ์ ได้แก่ ผงปูนคลอรีน, โซดาไฟ,น้ำยาโซล,

          - Carry  Blair stock ไว้ใน รพ.สต.  จำนวน  ๕ ชุด

          - น้ำยา ว.110,ชุดทดสอบ SI2,ชุดตรวจวัดคลอรีน

เป้าหมายสนับสนุน

   ๑.   น้ำยา ว.110/,ชุดทดสอบ SI2 

 ๒.  Carry  Blair 

 ๓.  ชุดตรวจหาเชื้อ Vibrio

 ๗ .ดำเนินการปรับปรุงแก้ไขสภาวะสุขาภิบาลและสุขาภิบาลอาหารที่ไม่ได้ตามข้อกำหนดโดยขอความร่วมมือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

เกณฑ์มาตรฐาน

๗.๑ ชุมชนก่อสร้าง, สถานีขนส่งผู้โดยสาร

   - น้ำดื่ม-น้ำใช้ ได้คุณภาพตามข้อกำหนด

 - มีส้วมเพียงพอ สะอาดและอยู่ในสภาพที่ดี)

   - มีการกำจัดขยะมูลฝอยและระบายน้ำเสีย

๗.๒ ตลาดสด/แผงลอย/ร้านอาหาร

   - ปรับปรุงสภาพการสุขาภิบาลให้ถูกตามหลักสุขาภิบาลอาหาร

   - ให้มีการล้างตลาดตามหลักสุขาภิบาลโดยมีการใช้สารชำระล้างและสารฆ่าเชื้อโรค

การดำเนินการ

-          ให้ข้อมูลส่วนที่ไม่ได้ตามข้อกำหนดแก่ผู้รับเหมาหรือผู้รับผิดชอบในแหล่งก่อสร้างเพื่อดำเนินการแก้ไขให้ได้มาตรฐาน

-          ประสานงานกับเทศบาล,อบต. การประปา เพื่อให้การสนับสนุนการปรับปรุงแก้ไขในส่วนที่ไม่ได้ตามข้อกำหนด

๘. ให้สุขศึกษาประชาสัมพันธ์ในเรื่องการป้องกันและดูแลรักษาโรคอุจจาระร่วงขั้นต้นแก่ประชาชน

เกณฑ์มาตรฐาน  การประชาสัมพันธ์ให้ความรู้แก่ประชาชน ในเรื่อง

๑. การล้างมือก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าส้วมด้วยสบู่

๒. การรับประทานอาหารที่สะอาดและปรุงสุก

๓. การดื่มและใช้น้ำที่สะอาด

๔. การส่งเสริมให้มีส้วมที่ถูกสุขลักษณะ มีการใช้และการบำรุงรักษาให้อยู่ในสภาพที่ใช้งานได้

๕. การดูแลระบบการกำจัดน้ำเสียให้ถูกสุขลักษณะ

๖. การส่งเสริมมารดาให้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่

๗. การส่งเสริมให้รู้จักรักษาโรคอุจจาระร่วงขั้นต้นที่บ้าน กฎ ๓ ข้อ โดยเน้นการให้ ORT, ORS

การดำเนินการ

-          รณรงค์สัปดาห์ป้องกันและดูแลรักษาโรคอุจจาระร่วงขั้นต้นแก่ประชาชน (๑-๑๗  เมษายน ๒๕๕๓)โดยการให้สุขศึกษาลักษณะรายบุคคลและรายกลุ่มโดยวิธีนัดหมาย  จัดหน่วยประชาสัมพันธ์เคลื่อนที่ จัดนิทรรศการและใช้สื่อเผยแพร่ต่างๆ  แก่ประชาชนในชุมชน

-การประชาสัมพันธ์เคลื่อนที่ การใช้สื่อเอกสารสิ่งพิมพ์ ให้ความรู้แก่ผู้ประกอบการและผู้ขายอาหารเสี่ยง บริเวณตลาดสด/แผงลอย/ร้านจำหน่ายอาหาร ในเรื่อง ความสะดวก การเตรียม และการจำหน่ายอาหาร

๙. สำรวจและเก็บข้อมูลสภาวะสุขาภิบาลอาหารครั้งที่ ๒ เพื่อเปรียบเทียบและประเมินผลความก้าวหน้าของการปรับปรุงแก้ไข

เกณฑ์มาตรฐาน

- มีการปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้นภายในระยะเวลา 1 เดือน หลังจากผลการสำรวจครั้งแรก ข้อ ๓

 การดำเนินการ

-          ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในการติดตามสำรวจและหาข้อมูล

-          ติดตามและประมวลผลจากการดำเนินงานแก้ไขปรับปรุงในส่วนที่ไม่ได้เกณฑ์มาตรฐาน

10. เมื่อมีรายงานผู้ป่วยโรคอหิวาตกโรคเกิดขึ้น ให้ทีม (SRRT)ออกปฏิบัติงานเพื่อสอบสวนและควบคุมโรคเชิงรุกภายใน ๓ ชั่วโมง นับตั้งแต่ได้รับรายงานและจะต้องควบคุมโรคให้สงบภายใน ๑๐ วัน หรือไม่เกิน generation ที่ ๒

เกณฑ์มาตรฐาน

๑๐.๑ให้การรักษาผู้ป่วย

- ตามแนวทางการบำบัดรักษาของกรมควบคุมโรค

๑๐.๒ ให้มีการค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติมเพื่อให้การรักษาและตัดการแพร่กระจายของโรค

-ผู้สัมผัสโรคใกล้ชิดทุกรายหรือผู้ที่มีประวัติป่วยเป็นโรคอุจจาระร่วงในช่วง 1 สัปดาห์ที่ผ่านมา    

  จะต้องได้รับการตรวจอุจจาระหาเชื้อ และได้รับการจ่ายยา Tetracycline ครบทุกรายที่พบเชื้อ

 ๑๐.๓ ดำเนินการทำลายเชื้อในบริเวณที่ตรวจพบเชื้อ หรือสถานที่ที่สงสัยว่าจะเป็นแหล่งแพร่เชื้อ และให้มีการใส่ผงปูนคลอรีนในแหล่งน้ำดื่ม น้ำใช้

- ตามเทคนิคการทำลายเชื้อ

๑๐.๔ สอบสวนเพื่อหาแหล่งโรคและเก็บตัวอย่างอาหาร น้ำ และสิ่งที่สงสัย ตรวจหาเชื้อในตัวอย่างอาหาร น้ำดื่ม น้ำใช้

       - เมื่อมีผู้ป่วยเกิดขึ้นแม้เพียง ๑ ราย ให้ถือว่ามีการระบาด ซึ่งต้องทำการสอบสวนโรคทันทีทุกราย

-          ตรวจหาเชื้อก่อโรคอหิวาตกโรคทางห้องปฏิบัติการ

๑๐.๕ การปรับปรุงคุณภาพน้ำ

- น้ำประปาต้องมีคลอรีนตกค้างไม่น้อยกว่า ๐.๒ ppm.

๑๐.๖ ติดตามเฝ้าระวังในจุดที่เกิดโรคเพื่อควบคุมกำกับและติดตามว่ามีผู้ป่วยใหม่เกิดขึ้นหรือไม่

-          เฝ้าระวังโรค ๑๐ วัน ติดต่อกันเพื่อสามารถวินิจฉัยค้นหาผู้ป่วยใหม่ได้  และซักประวัติหาแหล่งโรค

การดำเนินการ

-ให้มีการรายงานผู้ป่วยที่มีการสงสัยและให้รายงานผลการตรวจอุจจาระหาเชื้อขั้นต้นภายใน 24 ชม. 

  เพื่อดำเนินการควบคุมโรคทันที

-ให้ถือเอายา Tetracycline เป็นยาปฏิชีวนะที่แนะนำให้ใช้เป็นอันดับแรก และจะต้องตรวจอุจจาระผู้ป่วยหลังได้ยาแล้วให้ผลการตรวจไม่พบเชื้อติดต่อกัน ๓ ครั้ง จึงจำหน่ายผู้ป่วย เพื่อป้องกันมิให้มี

   การกลับไปแพร่เชื้อในชุมชน รวมทั้งให้มีระบบการรักษาฟรีทุกรายในพื้นที่ที่มีการเกิดโรค

-          การเลือกใช้ยาปฏิชีวนะต้องคำนึงถึงความไวต่อยา หรือการดื้อยาของเชื้อในท้องถิ่นนั้นๆ ด้วย

-          การทำลายเชื้อและใช้ผงปูนคลอรีนให้ปฏิบัติตามแนวทางของกรมอนามัย

-          เก็บตัวอย่างอาหาร น้ำดื่ม  น้ำใช้ และสิ่งที่สงสัยส่งตรวจทุกแห่ง

-          ตรวจวัดปริมาณคลอรีนตกค้างในน้ำดื่ม-น้ำใช้ หากไม่พบคลอรีน ให้ตรวจหาเชื้อโคลิฟอร์ม

    แบคทีเรียและ Fecal coli form

-          ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น  เทศบาล    อบต.  เป็นต้น

-          เติมคลอรีนในแหล่งน้ำดื่ม ให้มีปริมาณคลอรีนตกค้าง (Residual Chlorine )  ได้ตามข้อกำหนด

-          การเฝ้าระวัง ติดตาม

: ติดตามประสานงานกับผู้นำชุมชน ในการแจ้งข่าวการเกิดโรคและค้นหาผู้ป่วยรายใหม่

: เก็บตัวอย่างอุจจาระผู้ป่วยและผู้สัมผัสที่พบเชื้อส่งตรวจจนผลการชันสูตรไม่พบเชื้อ 3 ครั้ง

: ให้ยาปฏิชีวนะผู้สัมผัสที่ตรวจพบเชื้อทุกคน

: ติดตามให้ผู้ที่ได้ยามีการรับประทานยาตามขนาดและกำหนดเวลาโดยเคร่งครัด

๑๑. ติดตามประเมินผลสำเร็จ และวิเคราะห์ปัญหาอุปสรรคในการดำเนินงาน และรายงานผล

เกณฑ์มาตรฐาน

         - รายงานการดำเนินการตรวจร้านผลิตน้ำดื่ม / น้ำแข็ง  เดือนเมษายน- พฤษภาคม

         - รายงานสรุปผลการสอบสวน ควบคุมโรค กรณีมีผู้ป่วยอหิวาตกโรค

         - รายงานสรุปผลการค้นหาอาหาร/ผู้ติดเชื้ออหิวาตกโรค ช่วงเทศกาลสงกรานต์

         - รายงาน ๕๐๖

         - รายงานเฉพาะกิจโรคอุจจาระร่วงในสถานบริการ  รายสัปดาห์ (เริ่ม ๑  เมษายน  ๒๕๕๔

งบประมาณ        

 ๑.จากงบประมาณ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด

              ๑.๑  ค่าตรวจทางห้องปฏิบัติการ สสจ.สนับสนุนงบประมาณค่าตรวจรพช.ทุกแห่งที่รพ.มุกดาหาร

             ๑.๒  ค่าชุดตรวจอาหาร และน้ำ  (งานโภชนาการรับผิดชอบ)                                               

 ๒. จากงบประมาณ UC ของแต่ละ CUP

                         -  ค่ายา ,ORS

๓. จากงบประมาณ  อบจ. ,เทศบาล,อบต.        

                          -  ค่าผงปูนคลอรีน, โซดาไฟ,น้ำยาไลโซล และเคมีภัณฑ์ อื่น ๆ

  

     

                                     ฝ่ายควบคุมโรค

                                       สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดมุกดาหาร

                                        พฤศจิกายน ๒๕๕๔